Sadece Dobermann sevgisi yetmez..

Bu safkan ırkı secmemizde bizi ikna edebilecek bissuru sebepten baska, bu ırkın karakteristik ve fiziksel özelliklerini tartabilmek onceligi vermemiz gereken ilk durumdur. Kopekleri egitme, evcillestirme işlemi yaklaşık olarak 14.000 yıl once başlamış, bir suru degısık ırk arasından insanoglu kendı ihtiyaclarını, yani avlanmak, korunmak ve sürülerini gütmek korumak icin en uygun olan ırkları seçmişlerdir. Bu secimlerde direkt olarak karakteristik ve indirekt olarak fiziksel ozellikler belirleyici olmuştur. Daha büyük kulaklı kopekler, iklime gore kopegin kürkü derisi vs.

19. yüzyıl sonunda kurulan kurumlar fiziksel ozellikleri destekleyici ve koruyucu gorevler ustlendiler.

Italyada safkan ırk populasyonu kontrol altına almayı hedefleyen kurum ENCI’dir. (Ente Nazionale della Cinofilia Italiana)

ENCI, teknik ve ekonomik açılardan birbirine destek olarak, ırkın üretim kalitesini ve sayısını arttırmak amacıyla, kendi kalitelerinide arttirmak ve maksimize etmek amacini güden üreticilerin kurduğu bir kurumdur.
ENCI üyelerinin görevlerine bakarsak, kurum tuzugunde yazdıgı uzere; kopeklerini genetik book denilen kayıt altına aldırmak, ırkın genetigini ilerletmek ve kalitesini yukseltmek, fikirlerini kurum ile paylasmak ve kurumun onayladigi dişinda herhangi bir üretim, genetik iyileştirme çalışmaması yapmamak, mutlaka her kopegin kayıt altına alınmasıdır.

Bu kurallar ile genetik kalitesini arttirmak icin yapilan seçimleri, köklü ve sağlam bir şekilde yapabilmek mümkün olmaktadır.

Italyadaki IRK icin bulunan teknik kurallar, ırk genetiginin kalitesini arttirmak ve normal üretim ile özel* (özel) üretimi ayırt etmektedir.

* örnek olarak bilinçli olarak yapılan inbreed, gino gomez del citone ve nitro del rio bianco kanlarının genetık aktarımının cok iyi olmasi ve herhangi bir hastalıkları olmadıgı icin bu kopeklerin kanları arasında yapılan inbreed buna örnektir.
Fakat makalede ozel üretimi aynı zamanda ROI nin ciftlesme kosullarına uyan kopekler olarakta kullanıyor, kafanız karısmasın.

Buna gore eşleşmelerdeki hem anne hem baba kopekler sıradan yada secilmiş olarak adlandırılabilir. Dobermann ırkını ele aldıgımızda, ROI kurallarına gore ciftlestırecegimiz kopegi secerken gereken kosullar sunlardır :

-ZTP sınavına katılmıs olmasi ve 1A yada 1B derecesiyle gecmesi

-AIAD tarafından yapılan SCHH1 yada IPO1 sınavlarından gecmek, yada ENCI den direk belge

-Kurum sertifkali veterinerden göz hastalıklari, kalca hastalıklari gibi hastalıklardan muaftır belgesi.

Bu kosullar aynı zamanda yurt dısından ulkeye sokulan ve üretime kullanılmak uzere kuruma kayıt edilmek istenen kopeklerden de istenmektedir.
ENCI ve AIAD Italyada “selected reproduction” kavramını getıren ve uygulamalarındaki 2 mihenk taşıdır.

Bugune kadar en onemli adım, kopekleri kayıt altına almak, sınav sonucları ve genetık aktarımlarına gore gruplamak, ırk kaliteisini buna gore arttırmak, secere degerlendirmesi, 7 veya 10 jenerasyona gore kopekleri degerlendirmekti.

Fakat gunumuze geldigimizde, dobermanları performanslarına ve bilmedigimiz bir cok karakter degısıklıklerıne gore bu DÜZ HESAP mantıgında gruplamak cok zor, ve bana dogru gelmiyor. Fakat bu, ırk kalitesi icin gunumuzde yapılabilecek en saglam ve en mantıklı yol oldugu gerçegini degistirmiyor.

Bu eleme programi sayesinde, saglam ve mukkemele yakın genleri havuzda topalamak amacıyla, en iyi kopekleri ayırt edebiliyor ve en kotu olanları onlardan ayırabiliyoruz. En iyi ozellikteki kopeklerin, yavrularına bu ozellıklerını gecirebilecegine, hatta bu ozelliklerine belkide yavruya daha gelişmiş ve daha iyi şekilde gecebildigine inanmaktayız.

Kurumun, insan populasyonuna saglayabilecegi en onemli seylerden biriside, ırkın resmi tanımında bulunan karakter ve fiziksel ozellikleri onlara en yakın olacak sekilde sunabilmektir. Bır ırkın genetık kalitesinin artmasi, gelecek jenarasyondaki secilmis ve üretim icin kullanılacak olan damızlık kopeklere bağlıdır.

**Homozygote : –noun Biology.
an organism with identical pairs of genes with respect to any given pair of hereditary characters, and therefore breeding true for that character.
*** Homozygosis : buna baglı olan, bu tarz genler.

Gunumuzde, ozellklerin gen aktarımı ile gectigini biliyoruz.. Bu yuzden kopek ve kopek cıftlesmesınden kedi cikmayacagı gibi, doberman ve doberman eslesmesinden de greyhound yavru dogmaz. Gun gectikce gen çeşitliligi azalmakta, ve eski genler kaybolmakta, bunun yerıne cok fazla homozygosis genler yer almakta, bunun sebebi olarak en onemli faktor inbreed sanılmakta fakat aslında değildir. Gunumuzdeki MODERN dobermanlar birbirine cok benzemektedir.

Doberman genetik mirasinin onemli bir bolumunun, uretim secimleri sirasında kaybettgimizi goz onunde bulundurmalıyız. Ufak bir gen kırıntısının bile, üretici icin cok degerli oldugunu ve gunumuz dobermanını mukemmelestirmeye daha yakın hala getirdigini aklımızdan cıkarmamalıyız.

Inbreed faktorune gelidigimizde, bunu degerlendirdigimizde ve olctugumuzde, unutmamalıyzki bu degerlendirme ve olcme ufakta olsa dobermanlarımızın genetik mirasına gore yapılmaktadır. Sunu kesin olarak acıga cıkaralımki, ınbreed bu benzer gen yani homozygosise DIREK NEDEN olarak acıklanamaz, cunku atalarında 2 farklı “allele” tasıyan soylar bile aslında fonksiyon olarak aynı etkiye sahip olabilirler.

( *allele : biyolojik bir terim, bir gen grubu. Farklı sekilde olmalarına ragmen ETKILERI aynı. ornek vermek gerekirse, 7 farklı gen dusunun ve 7 side farklı olmasina ragmen bir çiçege kırmızı renk verdigini dusunun, farklılar ama etkileri BAZI durumlarda aynı. bilmem anlatabildim mi )

Inbreeding hakkındaki yalnıs anlasılmaları kaldırmak amacıyla, sunu acıkca belirtmek isterimki, inbreed ayni aile icinde ciftlesme demektir evet, ama ayni zamanda bu ciftlesme sisteminin bir parcasıdır. Ne yaptıgınızı bilmeniz ve gerekli bilimsel hesaplamaları yapmanız gerekmektedir.

Gunumuzde inreeding sayesinde mukkemmele dogru ilerleyen ve kotu genlerden arındırılmıs aileler ve linelar mevcut hale gelmiştir. Fakat yarın ne olacagını bilemeyiz. Dobermanının genetik gelisimi icin en onemli sey secimdir, en yuksek potansiyel kopegi secmemiz gerekir, bu potansiyele sahıp olmak yetmemekle beraber, bu potansiyeli yavrularına gerektigi gibi gecirebilen kopegi bulmamız gerekir, hatta aynı sekilde gecirmesi ile yetinmeyip, bu potansiyelin dogan yavruda daha YUKSEK olmasini saglamaliyiz.

Bu secimin 3 tane adımı vardır,

-karakter degerlendirmesi

-soyun genetik olcum ve degerlendirilmesi

-anne ve babanın seçilmesi

bunlar secilirken goz onune alınması gereken bazı faktorler,

Morphology and Type ( yapibilim ve tip)
Behavioural characteristics ( davranıs karakterleri)
Attitude to work ( çalışmaya uygunluk)
Well being ( saglık acısından saglamlık)

Doberman standartı ideal fizigi ve karakteri sart kosar. Ureticilerin bu tip fizik karakterineyakın kopek uretmeleri kendi seceneklerindendir. Doberman kluplerinin ana hedefi dogru tipte standarta uygun doberman uretmektir. Sadece standarta uygun degil, standartı da yukseltmek gerekmektedir. Irk karakterını gelıstırmeye calısmanın hıc bır yalnıs yonu yoktur, bazı cevreler buna sıcak bakmadıgı ıcın yazmak ıstedım.

Aynı sekilde karakter yapısı ve davranıs onemlidir. Saglık konusuna gelince, herseyden once canlı uretıyoruz ve urettıgımız canlının hayatı boyunca sıkıntı cekmeden yasamasından sorumluyuz. Dıs faktorler dısında, elımızden gelen tek sey eslesme secerken saglık konusuna cok dıkkat ederken, ileride olusabilecek goz hastalıkları, kalca cıkıgı, bazı kalp ve karaciger problemleri riskini sifira yakın risk derecesinde tutmamızdır.

Dr.Pierluigi Pezzano
AIAD – Italya Dobermann Klup Başkanı
IDC – Dünya Dobermann Federasyonu Başkan Yardımcısı
Dünyanın en ünlü dobermann hakemi.

Çeviri: Emre Sönmez